O hiperpigmentaciji

Ovaj blog posvećujemo koži, odnosno jednom problemu koji je sve učestaliji, posebno među mlađom populacijom.

U dermatološkoj ordinaciji sve češće se sreću problemi povezani s diskoloracijama. Zbog nedovoljne medicinske brige, do skoro im nije pridavan poseban značaj, a verovatno je razlog sa teškoćama u klasifikaciji i nedovoljno istraženoj patofiziologiji tih promena.

Srećom, u poslednje vreme primetno je povećano interesovanje kozmetičko-medicinske struke za takva oboljenja, te je na raspolaganju sve više dobrih terapijskih rešenja.

Inače, boja naše kože zavisi od nekoliko činilaca: pigmentima iz krvnih ćelija (plavom i crvenom oksihemoglobinu), žutim pigmentima koje unosimo hranom (karotenoidima), a u najvećoj meri o količini stvaranja smeđeg pigmenta melanina.

Melanin se sintetiše u melanocitima, ćelijama koje su raspoređene u bazalnom sloju epidermisa, a iz tih ćelija, pigmentna telašca ulaze u ćelije kože. Jedna pigmentna ćelija dostavlja pigmente 30 do 40 epidermalnih ćelija. Enzimsku delatnost tokom sinteze melanina iz aminokiseline tirozina kontrolišu hormoni hipofize i nadbubrežne žlezde.

Prema količini pigmenta na koži koja nije izložena suncu (npr. unutrašnja strana nadlaktice) i reakciji kože nakon određenog vremena izloženosti UV zracima, određujemo i tip kože.

O uticaju sunčeve svetlosti na kožu smo slušali mnogo, naročito tokom letnjih dana.

Osim starenja kože i bolesti koje zaista mogu ugroziti ljudsko zdravlje, sunčeva svetlost takođe igra važnu ulogu u stanjima koja nazivamo poremećajima pigmentacije, odnosno u ovom slučaju hiperpigmentacije kože.

Hiperpigmentacije nastaju ili zbog povećanog broja pigmentnih ćelija u koži ili zbog njihove pojačane funkcije, odnosno povećanog stvaranja pigmenta melanina. Višak pigmenta može se odlagati u površinskom sloju kože, epidermisu, ili u dubljem sloju, dermisu, gde je inače vrlo nedostupan delovanju sredstava za izbeljivanje kože.

Učestalost problema je prilično visoka, posebno kod mlađih, tamnoputih žena.

Moguće je da, uz navedene uzroke određenu ulogu igra i kozmetika. Poznato je da kreme koje sadrže biljna eterična ulja i druge fotosenzibilizatore, naročito biljnog porekla, nakon nanošenja i izlaganja suncu mogu da uzrokuju mrljaste hiperpigmentacije.

Parfemi takođe izazivaju hiperpigmentacije na svetlu izloženim (fotoeksponiranim) područjima, pa ih možemo povezati sa promenama na licu ili vratu i području oko uha, gde se najčešće i nanose.

Upitno je imaju li te promene istu patogenezu kao melazma, odnosno učestvuju li u nastanku bolesti ili su stanja odvojena od melazme u užem smislu. Takva stanja nazivamo kozmetičkim dermatitisom.

Kad su u pitanju hiperpigmentacije, uključujući i melazmu, najvažniju ulogu ima prevencija – zaštita od delovanja UV zraka.

Često pacijentima treba napomenuti da ih moraju upotrebljavati i van plaže, odnosno pri svakom izlaganju suncu, i započeti njihovu primenu dovoljno rano, u proleće.

Od preparata za izbeljivanje sigurno je najpoznatiji hidrokinon, koji se upotrebljava u koncentracijama od 1,5 do 2 posto za kozmetičke preparate, odnosno četiri do pet posto u medicinskim kremama.

Hemijski pilinzi voćnim kiselinama, TCA, fenolnom ili kojičnom kiselinom, kao i odstranjivanje hiperpigmentacija krioterapijom ili laserom, radikalniji su zahvati koje mora izvoditi iskusan lekar, jer postoji mogućnost da ostanu neželjene promene. Osim depigmentacija i ožiljaka, navedeni postupci mogu uzrokovati hiperpigmentaciju jaču od početne.